Poznajemy najstarszy Wrocław

Na trasie wędrówki pojawia się wspaniała kolegiata świętokrzyska, powstała w końcu XIV wieku. Unikatowy dwupoziomowy kościół p.w. św. Bartłomieja i św. Krzyża, zwany w XIX wieku polskim kościołem. Przed kościołem stoi figura św. Jana Nepomucena dłuta J.J. Urbańskiego powstała w 1732 roku.

Ulica Katedralna prowadzi nas do katedry p.w. św. Jana Chrzciciela. Po drodze mijamy renesansowe kamienice, natomiast pod nr 11 dawny Pałac Sufraganów (obecnie siedziba arcybiskupa diecezji wrocławskiej) oraz dawny Pałac Biskupów wrocławskich (dziś siedziba Fakultetu Papieskiego Wyższego Seminarium Duchownego).

Warto odwiedzić odtworzone, znajdujące się nad Odrą „ogrody biskupie”. Przez znakomity portyk powstały z romańskich i renesansowych detali architektonicznych wchodzimy do katedry. Początki tej budowli sięgają połowy X wieku. Wspaniały obecny kształt katedry pochodzi z XIV wieku. Wiosna 1945 roku przyniosła zagładę katedry, jednak wysiłek architektów i gospodarzy przywrócił jej dawną świetność. Dziś w katedrze podziwiać możemy wspaniałą ambonę i płaskorzeźby dłuta J.J. Urbańskiego, szafkowy ołtarz pochodzący ze szkoły Wita Stwosza, cudowny obraz Matki Bożej, znakomite witraże, powstałe wg projektu Krystyny i Stanisława Pękalskich. Od strony wschodniej do katedry przylegają barokowe kaplice św. Elżbiety i Bożego Ciała oraz gotycka kaplica mariacka z sarkofagiem bp. Przecława z Pogorzeli. Z wieży katedry podziwiać można wspaniałą panoramę Wrocławia.

Po wyjściu z katedry możemy zwiedzić najstarszy wrocławski kościół p.w. św. Idziego oraz posiadające znakomite zbiory Muzeum Archidiecezjalne, najstarszy wrocławski przybytek muz z egipską mumią, amforami Etrusków i zbiorami sztuki śląskiej.

Teraz możemy odpocząć wśród kwiatów i zieleni Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, wspaniałej enklawy przyrody, powstałej w 1811 roku. Tu też miłośników przyrody swoimi zbiorami kusi Muzeum Przyrodnicze z oryginalnym szkieletem wieloryba.

Następnie idziemy w kierunku Piasku (Wyspy Piaskowej), obok kościoła św.św. Piotra i Pawła, wchodzimy na Most Tumski. Przed nami potężny gmach gotyckiego kościoła p.w. Najświętszej Marii Panny.

Droga prowadzi teraz brzegiem Odry: bulwarem P. Włostowica i bulwarem S. Kulczyńskiego. Poznajemy wyspy odrzańskie, na których przed 1000 lat powstawał Wrocław. Przechodząc przez małe mostki i kładki pokonujemy Wyspę Słodową i osiągamy Wyspę Młyńską z najstarszym, liczącym ponad 600 lat, młynem „Maria”. Przez Mosty Młyńskie wracamy na Wyspę Piaskową i odwiedzamy kościół Najświętszej Marii Panny z wotywnym obrazem Matki Bożej Zwycięskiej. Obraz ten przebył długą drogę z Marianpola na Wołyniu do Wrocławia. W przyległej do kościoła kaplicy znajduje się duszpasterstwo niepełnosprawnych oraz jedyna w mieście szopka czynna cały rok.

Teraz nasze kroki kierujemy na południe obok Biblioteki Uniwersyteckiej „Na Piasku” i cerkwi p.w. św.św. Cyryla, Metodego i Anny. Po przejściu przez Most Piaskowy idziemy na zachód Bulwarem X. Dunikowskiego, przy którym stoi pomnik ku czci pomordowanych na kresach wschodnich. Przechodząc obok budynków Akademii Sztuk Pięknych wchodzimy na platformę widokową dawnego bastionu obronnego zwanego dziś Wzgórzem Polskim. Stąd rozciąga się znakomita panorama Ostrowa Tumskiego i Wyspy Piaskowej. U stóp wzgórza Zatoka Gondoli, pozostałość dawnej fosy miejskiej, a tuż obok Muzeum Narodowe i Rotunda Panoramy Racławickiej, przeniesionej do Wrocławia ze Lwowa w 1946 roku, a otwartej dla zwiedzających w 1985 roku. Obok rotundy pomnik Konstytucji 3 Maja i Pomnik Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Spacer po Parku im. J. Słowackiego doprowadzi nas do pomnika J. Słowackiego oraz dwóch godnych odwiedzenia, unikatowych w skali kraju, obiektów: Muzeum Architektury oraz Muzeum Poczty i Telekomunikacji.

Z al. J. Słowackiego kierujemy się na zachód. Przed nami masywna bryła kościoła p.w. św. Wojciecha z barokową kaplicą bł. Czesława – dominikanina, założyciela śląskiej prowincji o.o. dominikanów, obrońcy Wrocławia przed najazdem mongolskim w 1241 roku, patrona miasta.

Trasa naszego spaceru prowadzi teraz ul. Piaskową, obok placu Nowy Targ jednego z najstarszych rynków Wrocławia, do ul. J.E. Purkyniego i dalej ul. W. Kraińskiego. Obok fragmentów zachowanych murów obronnych i jedynej baszty obronnej, dochodzimy do Hali Targowej. Budowla z 1907 roku ma ciekawą żelbetową konstrukcję wspartą na parabolicznych łukach. Ulicą Świętego Ducha wchodzimy na „Cypel Książęcy”, mały, położony na lewym brzegu Odry obszar, będący własnością książąt wrocławskich, którzy w XIII wieku ufundowali tu liczne klasztory i nowy zamek książęcy.

Tu przy dzisiejszym pl. bp. Nankiera  odwiedzić można wzniesiony jeszcze przed najazdem mongolskim kościół p.w. św. Jakuba (dziś św. Wincentego). Miała to być nekropolia Piastów Wrocławskich, ale złożono tu jedynie ciało księcia Henryka II Pobożnego po jego klęsce pod Legnicą. Dziś mieści się tu katedra kościoła greckokatolickiego. Tuż obok znajduje się dawny klasztor Klarysek (obecnie Urszulanek) fundacji księżnej Anny, wdowy po Henryku II Pobożnym, z Mauzoleum Piastów Wrocławskich i wspaniałą płytą sarkofagu ostatniego piastowskiego władcy księstwa wrocławskiego Henryka VI. Jest to miejsce godne zobaczenia.

Wąskim zaułkiem im. Ossolińskich, prowadzącym między zabudowaniami klasztoru ss. Urszulanek  i Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich dochodzimy do ul. Grodzkiej. Zbiory Ossolińskich przybyły do Wrocławia ze Lwowa w 1946 roku i umieszczono je w dawnym klasztorze Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Od 1811 roku był on siedzibą gimnazjum p.w. św. Macieja, w którym uczyli się między innymi Jan Dzierżoń i Józef Elsner.   Dziś zbiory Biblioteki Ossolineum należą do największych w kraju i obok bogatego księgozbioru starodruków, rękopisów i literatury polskiej gromadzą grafiki, miniatury, ekslibrisy, mapy oraz numizmaty.

Przez mały skwer obok Wydziału Farmacji Akademii Medycznej  przechodzimy w kierunku dawnego kolegium jezuickiego, dziś gmachu głównego Uniwersytetu Wrocławskiego. Na trasie mijamy barokowy kościół p.w. Najświętszego Imienia Jezus, kryjący wspaniałe freski F.A. Schefflera oraz pietę, będącą kopią watykańskiej rzeźby Michała Anioła. Obok kościoła budynek bramny dawnego kolegium oraz wejście do pomieszczeń administracyjnych uniwersytetu i dawnej apteki, obecnie przytulnego  klubu uniwersyteckiego ze wspaniałym freskiem. Mijamy Bramę Cesarską i przechodzimy obok statui „Szermierza”, powstałej w 1904 roku wg proj. H. Lederera, i głównym wejściem, bogato zdobionym balkonowym portalem, wchodzimy do gmachu głównego Uniwersytetu Wrocławskiego. Dwubiegowa klatka schodowa przyozdobiona jest wspaniałymi freskami F.A. Schefflera z 1734 roku będącymi apoteozą ziem śląskich. Na I piętrze znajduje się najbardziej reprezentacyjna sala uniwersytecka – barokowa Aula Leopoldyńska. Zachwycające przepychem bogate rzeźby, sztukaterie i iluzjonistyczne malarstwo są dziełem F.J. Mangoldta (rzeźba), J.Ch. Handkego (freski), I.A. Provisore’a (sztukaterie). Po opuszczeniu Auli Leopoldyńskiej możemy udać się na Wieżę Matematyczną, stąd rozpościera się wspaniała panorama Wrocławia.

Przed opuszczeniem Uniwersytetu koniecznie należy przejść tzw. korytarzem rektorskim, gdzie tablice pamiątkowe przypominają nazwiska wrocławskich noblistów, profesorów Uniwersytetu Lwowskiego zamordowanych w 1941 roku, byłych rektorów oraz kierowników Katedry Języków Słowiańskich Wojciecha Cybulskiego i Władysława Nehringa.

Na parterze warto zajrzeć do Oratorium Marianum – dawnej sali kaplicznej, będącej w XIX wieku Salą Muzyczną, w której koncertowali Ferenc Liszt, Henryk Wieniawski i wielu innych.

Nie można także ominąć po przeciwnej stronie westybulu sali im. Romana Longshamps de Berier, w której obejrzeć można wystawę obrazującą 300-letnią historię (1702–2002) Kolegium Jezuickiego i Uniwersytetu.

Po wyjściu z budynku Uniwersytetu przez skwer, na którym umieszczono rzeźby przedstawiające cztery pory roku, idziemy ul. Więzienną obok XIV-wiecznego więzienia miejskiego z ciekawym prostokątnym dziedzińcem (dziś Instytut Etnologii PAN) i dochodzimy do ul. Kotlarskiej.

Po przekroczeniu ul. Odrzańskiej wchodzimy w ul. Malarską, skręcamy w lewo, w ul. Kiełbaśniczą i następnie znów w lewo, w ul. Jatki. Okazale prezentuje się tu powstały w XIV wieku zespół kramów mięsnych. Tu sprzedawano gorsze gatunki mięsa, najczęściej mięso kozie i drób. Przy wejściu zobaczymy pomnik zwierząt rzeźnych, powstały z inicjatywy Rady Miejskiej w latach 90. XX wieku. Są tu: koza, prosię, kaczka, gęś, oraz kogut stojący nieco wyżej i doglądający całego gospodarstwa. Dziś Jatki to małe galerie wrocławskich twórców oraz sklepy z artykułami artystycznymi.   Dalej idziemy ul. Odrzańską w kierunku południowym. Po stronie prawej wielka bazylika p.w. św. Elżbiety. To jeden z kościołów parafialnych średniowiecznego miasta. Odbudowany po pożarach w połowie lat 60. XX wieku, kryje znakomite gotyckie wnętrze z nagrobkami i epitafiami wrocławskiego patrycjatu. Na wieżę kościoła wysokości 91 metrów prowadzi 365 schodów. Z tarasu widokowego podziwiać można kolejną odsłonę panoramy miasta. Przed kościołem pomnik D. Bonhoeffera – ewangelickiego teologa i antyfaszysty, straconego w obozie koncentracyjnym w 1945 roku. Dawny cmentarz przykościelny zamykał od ulic Odrzańskiej i św. Mikołaja zespół gotyckich kamienic, należących do altarystów, świeckiego bractwa opiekunów ołtarzy w kościele św.  Elżbiety. Do naszych czasów zachowały się jedynie dwie kamienice: mniejsza „Jaś” zwana też Domkiem Miedziorytnika, w której ma swą pracownię artysta Eugeniusz Get Stankiewicz, i większa „Małgosia”, będąca siedzibą Towarzystwa Miłośników Wrocławia. Obie kamienice łączy łuk arkadowy z łacińską inskrypcją Mors Ianua Vitae (Śmierć – wrota życia).

Ulicą św. Mikołaja idziemy w kierunku zachodnim i docieramy  do szerokiej dwukierunkowej tzw. małej obwodnicy – ul. Nowy Świat. Po przejściu przez skrzyżowanie skręcamy w prawo i obok nowych budynków dochodzimy do dawnego arsenału. Początki tej renesansowej budowli sięgają 1459 roku. Jest to najstarsza budowla tego typu w tej części Europy. Dziś mieści dwa oddziały Muzeum Miejskiego: Muzeum Militariów i Muzeum Archeologiczne. Warto się tu zatrzymać i zobaczyć wnętrza, zbiory oraz wspaniały dziedziniec.